De Sint is het land uit en terwijl mijn kinderen zich nog verwonderen over hun gekregen speelgoed blijf ik achter met heel wat vragen. Vragen rond het kinderfeest dat we dit jaar op de meest creatieve manieren hebben gevierd. Vragen rond wat ik zag in Eeklo, maar ook in gemeentes zoals Lubbeek en Poperinge, en in verschillende basisscholen, zoals die van mijn eigen dochter. Daar deed de Sint zijn intrede en aan zijn zijde waren er Pieten die volledig zwart geschminkt hun ding deden. Als volwassenen kennen wij dat onder de noemer blackface. Die naam is er omdat je een karikatuur maakt van een groot deel van onze bevolking door je zo te verkleden.
Tijdens ‘het Sinterklaasjournaal’ op de Nederlandse televisie zijn er geen Pieten met blackface. In de afleveringen van ‘Dag Sinterklaas’ op de Vlaamse televisie, in de films en alle recente kinderboeken, kan je die karikaturen ook niet meer vinden. In de reclamefolders en op YouTube hebben de Pieten wat vegen van het roet. Nergens zie je nog wat tot tien jaar geleden ‘normaal’ was. Onze kleuters en kinderen lezen en kijken mee. Ze geloven in het verhaal van de Sint en Piet, maar ze zijn niet dom. Zo’n uitgesproken verschil op één bepaalde plek in hun leven roept vragen op bij kleuters, dus hier komt mijn vraag: wat zeg ik aan mijn vijf-jarige kleuter die vraagt waarom die Piet zo geschminkt is? Wat had ik volgens jullie moeten antwoorden toen ze vroeg waarom de Piet op school ‘helemaal anders is’ dan diegene op televisie, de ‘echte Piet’ (sic.)? Welk antwoord geef je een kleuter wanneer ze, vertaald naar volwassenentaal, vragen wat blackface is en waarom dat gedaan wordt?
Wanneer ik op zoek ga naar antwoorden, dan lees ik over ‘traditie’ en de harde waarheid is dat kinderen (en de jeugd) lak hebben aan tradities en oude gewoontes. Het jong volk duwt ons vooruit in richtingen die we niet voor mogelijk hielden. Ze verruimen onze blik en verplichten de maatschappij om te evolueren. Dat gegeven op zich is een traditie. Ik durf te wedden dat ook jij, die dit leest, geniet van zaken waar jeugdig enthousiaste mensen ooit voor streden. Misschien was jij zelf wel zo iemand? Waarom kan dit kinderfeest dan niet aan hen gelaten worden? Aan de kinderen? Van waar komt die drang om zo vast te houden aan wat ooit was, als dat gedrag betekent dat je net dat dreigt te verpesten dat je in ere wilt houden? Een kinderfeest.
Ik weet niet meer waar de oplossing ligt. Het huidige (online) klimaat drijft alles in een tweestrijd, waardoor een gesprek voeren ontzettend moeilijk wordt. Wie in dialoog probeert te gaan krijgt het deksel op de neus. Een deksel waarop staat dat het traditie is en dat we niet moeten verwachten dat die zal veranderen. Ook ik ben blijven proberen om de dialoog aan te gaan, en dit jaar had ik gehoopt, na Black Lives Matters, dat er verandering zou zijn. Nu zit ik thuis, met een kind, die in dialoog gaat over waarom er soms ‘valse (blackface) Pieten’ zijn, en dan heb ik nog chance, want ik moet niet vertellen waarom de kinderen op de speelplaats haar ‘zwarte Piet’ noemen omwille van zoiets als haar huidskleur en haar roots.
Wij, oude mensen, hebben onze tijd gehad, en die ligt waar hij hoort te liggen: in het verleden. Als dit echt om de kinderen draait, wordt het dan geen tijd om te luisteren naar hen?
Mijn kinderen zitten in de middelbare school, dus ik moet het gelukkig niet meer uitleggen. We hebben nu wel andere gesprekken over inclusie, iets waar vooral mijn oudste erg bewust mee bezig is oa door adoptie in de vriendenkring, een homokoppel die wil trouwen, een vriendin die bi is,…..
Persoonlijk dacht ik dat we nu al aan roetpieten zouden zitten zonder verdere discussies, maar helaas. En ik vind het erg spijtig dat de sfeer errond nu zo gespannen is daardoor. Want uiteindelijk hebben we al veel aanpassingen gemaakt, er is geen roede meer of een zak waarin stoute kinderen verdwijnen…. daar maken we ons ook niet druk meer over.
Grappig genoeg werden hier in de streek zeker vroeger chocolade figuren verkocht van de sint met een houten wastobbe met kinderen in…. met het verhaal erbij dat de sint kinderen gered heeft die gingen geslacht worden omdat de ouders te arm waren om voor hen te zorgen…. dat vond ik als kind pas indrukwekkend. En zou nu waarschijnlijk ook weer niet meer mogen 😀 (ik denk dat mijn oudste die nog gezien heeft, bij de overgrootouders maar mijn jongste al niet meer)
Voor een kleuter zou je eventueel wel kunnen zeggen dat een volledig zwartgemaakte piet door veel supervuile schoorstenen is moeten kruipen en zijn goeie zeep vergeten is….
Om het ganse verhaal te vertellen over zwarte dienaren/slaven in zijn historische context…. dat komt nog wel. Hier 2 kinderen die zot zijn van geschiedenis en nu volop bezig zijn met de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog en opkomst van vrouwenactivitsme (de oudste) en de Russchische en Franse revolutie (de jongste).
Ze heeft gewoon zelf besloten dat het een valse was door Corona 💁♀️, maar het zal moeilijker worden als ze ouder wordt. Ik schrok nu al, op 5, van haar vragen en inzichten.
Ik vind dat ik als “blanke” geen oordeel mag vellen over de emoties die zwarte piet oproept bij “niet blanke ” . Dus ik pas mij graag aan. Sowieso heb ik het al moeilijk met het hele Sint verhaal. Enorm veel spanning bij de kinderen en vind het eigenlijk echt liegen. Ik doe enkel mee omdat de maatschappij dit doet en mijn kinderen het verschil nog niet kennen tussen fantasie en realiteit
Hey Romina, ik hou er een gelijkaardige mening als Kat op na.
Mijn kinderen zijn ongeveer even oud als de jouwe. Ik kreeg onlangs een vraag over Mawda en heb mij daar toch wat aan verbrand. No way dat ik zou zeggen dat het “per ongeluk” was of dat het “maar één slechte politieagent” was. Maar wat dan wel he? Uiteindelijk viel mijn uitleg moeilijk te rijmen met het beeld van ‘de politie, mijn helden’ in zijn kleuterhoofdje. Want het is te complex en abstract. Ik denk dat het beter is om je kinderen de basisbeginselen bij te brengen ahv zaken die ze zelf meemaken of verhaaltjes en de comexe materie nog wat uit te stellen.
En waarom de uitspraak van Emma niet briefen aan de school? Zonder daarbij zelf een waardeoordeel uit te spreken? (Moeilijk dat laatste maar de tenen zijn lang, zoals je gemerkt hebt)