Een paar jaar terug ging ik naar een voorstelling van Griet Op de Beeck en Wannes Capelle. De titel was “Wie zal ons redden?”. In haar verhaal kwam een huisbrand voor en ze beschreef dat op een manier die mij de adem benam. Ik werd terug gekatapulteerd naar toen ik op het muurtje zat en ik begon in de zaal te huilen als een klein kind. Ik kreeg het maar niet gestopt. Wannes zong en ik snotterde. Het lief werd bezorgder met de minuut. Na de voorstelling zei ik tegen het lief dat ik Griet wou spreken. Zoiets is niet van mijn gewoonte, integendeel. Sociaal en babbelend als ik ben, artiesten laat ik liever gerust. Ze hebben al genoeg aan hun hoofd en ze delen al zoveel van hunzelf met ons. Het laatste wat ik wil doen is extra tijd en aandacht eisen. En toch. Toch wou ik haar vertellen hoe juist ze alles beschreven had. Na een half uur wachten en denken “Komaan Romina. Stop met janken. Rustig.” ging ik erheen. Ik kocht een boek van haar en raapte al mijn moed bij elkaar. Geen idee hoe ik het verteld kreeg, maar ik ben erin geslaagd om haar te vertellen dat ik een huisbrand meemaakte en dat ze gevoelens beschreef waar ik zelf amper de woorden voor vond. Ze luisterde naar mij, echt luisteren, en zei toen: “Wat heb je ervan geleerd?” en ik heb iets gestotterd van “materialisme, vergankelijk, gezin, liefde, geluk.”. Feit is: ze had mij een vraag gesteld die niemand mij ooit eerder had gesteld en het was een vraag die mij neersloeg.
Wat had ik geleerd uit die huisbrand? Welke lessen zitten in mijn spreekwoordelijke rugzak die mij rijker maken als mens? Hoe ben ik door die brand gegroeid? De vragen spookten weken, zelfs maanden, door mijn hoofd en in mijn zwakste momenten dacht ik: “Niets. Die brand heeft mij niets geleerd en enkel dingen afgepakt.”. Tot ik begon te denken over de weken en de maanden en zelfs jaren na die decemberdag. Eens ik afstand nam kon ik zien hoeveel ik was gegroeid en hoeveel ik had geleerd. Pas nadat ik langzaam tot dat besef kwam kon ik echt beginnen met het los laten van wat er gebeurd was. Het was ook dan pas dat ik kon aanvaarden (en beseffen) dat ik sterk ben. Dat ik het soort ben die zo diepgeworteld in het leven staat dat je ze er niet meer uit krijgt. In het boek dat ik toen kocht schreef Griet een stukje. Ze noemde mij dapper en ik vond dat op dat moment ontzettend raar. Ik? Dapper? Hoe dan? Maanden later kon ik zien hoe zij mij zag. Een vrouw van eind de twintig (met veel bagage) die haar eigen pijnlijke ervaring had gebruikt in dat moment om een ander te complimenteren en te bevestigen in haar werk.
De laatste dagen staat Griet zelf in de schijnwerpers en ik heb de neiging ze overal te gaan beschermen en verdedigen. Op Twitter, in opiniestukken en zelfs tot in de donkerste hoeken van de hel: de Facebook-commentaren. We zitten in een maatschappij die er het handje van weg heeft om slachtoffers de kop in te duwen. Het is zoals ik las bij Anke:
Toch weer een draadje: in het openbaar spreken over seksueel geweld is vrijwel onmogelijk. Je kúnt het gewoon niet goed doen. En wel hierom.
— Anke (@ankelaterveer) September 27, 2017
Ben je geëmotioneerd tijdens je verhaal? Dan ben je niet rationeel. Ben je rationeel, kalm, rustig? Dan was wat je meemaakte waarschijnlijk niet heel erg. Geen smerige details? Dan is het misschien wel niet gebeurd. Wel smerige details? Dan overdrijf je toch een beetje. Aangifte gedaan? Laat de rechtstaat zijn werk doen! Om maar te zwijgen van alle valse aangiftes, zeg. Geen aangifte gedaan? Aandacht-zoeker in de media. Noem je de dader? Heksenjacht! Noem je hem/haar niet? Dan is het waarschijnlijk omdat ‘de dader’ niet bestaat. Enzovoorts, enzoverder.
Hoe smerig is dat niet? In plaats van iemand bij ons te nemen op de bank, te luisteren, te leren en te ervaren, breken we liever af. We verdedigen liever een dader, dan dat we een slachtoffer geloven. Hoe komt zoiets toch? Is het uit angst dat wanneer je een slachtoffers verhaal respecteert dat het dan echter wordt? Het vergt zoveel moed, sterkte en dapperheid om je verhaal te delen, om eerlijk te zijn en tegen de wereld te zeggen: “Dit gebeurde. Het maakte mij tot wie ik ben.”. Je stelt je kwetsbaar op naar de wereld toe en een deel van die wereld haalt je meteen weer onderuit. Een legertje aan opiniestukken. Gooien met woorden als “Freud, kwakzalver, geen bewijs, emotieloos.”. Paar tweetjes erbij. Een kwaad Facebookgezichtje. Even kort door de bocht en weer verder tot de orde van de dag. Zo gaat dat dan in wereld van mensen-met-een-rationele-mening. Lekker makkelijk.
Jij niet, lezer. Jij niet. Probeer te doen wat misschien niet het makkelijkst is, maar wel het meest menselijke. Als je vandaag of morgen, of later de keuze hebt, wees dan diegene die kwetsbaarheid herkent en erkent. Kies dan om te doen wat Griet deed voor mij. Wees dan alsjeblieft de persoon die luistert en zegt: “Wat ben jij dapper. Wat ben jij. Een. Sterk. Mens.”.
Ik heb dit ook allemaal met grote belangstelling gevolgd vanuit persoonlijke ervaringen. Ik heb namelijk ook van heel dichtbij meegemaakt dat iemand zo’n ‘herinnering’ zei te hebben met een hoop gebroken familierelaties als gevolg. Ik heb er zelf – als niet rechtstreeks betrokken maar wel zeer nabije partij – zodanig zware emotionele schade door opgelopen dat ik zelfs in het ziekenhuis belandde. Ik was er echter als bevoorrechte getuige 100 procent zeker van dat de herinnering die gedeeld werd niet klopte en de manier waarop de zogenaamde verdrongen herinnering terug naar boven kwam bevestigde dat alleen maar. En ik ben daar nog altijd zeker van en ook het vermeende slachtoffer is zich ondertussen bewust van het feit dat zijn zogenaamde verdrongen herinnering wellicht niet waar was.
Ik ben ervan overtuigd dat Griet op de Beeck echt denkt dat dat gebeurd is en echt ook voelt wat je voelt als zo iets echt is gebeurd. Maar ik geloof niet dat het echt waar is. Ik heb nav het voorval in mijn omgeving daarover wel wat gelezen en het bestaan van dat soort van verdrongen herinneringen is toch echt op zijn minst controversieel en niet sluitend bewezen. De nefaste invloed die slechte therapeuten bij het ontstaan van dit soort van dingen is zeer groot.
Ik wil haar daar niet voor met de vinger wijzen. Want haar pijn is echt, daar ben ik van overtuigd. Ze gelooft volgens mij ook echt dat dit is gebeurd en dat kan niet anders dan pijnlijk zijn. Dat was ook het geval bij de persoon in mijn omgeving die meende slachtoffer van zo iets te zijn geweest. Maar ik vind het niet verkeerd dat er hierdoor een gesprek op gang komt over het waarheidsgehalte van dit soort van verhalen.
De dingen die zij zegt meegemaakt te hebben gebeuren helaas echt bij veel te veel mensen. Daar twijfel ik niet aan.
Maar ik geloof niet in de waarheid van een verdrongen herinnering die terug naar boven komt. En het spijtige is dat zoiets niet alleen pijn doet bij diegene die oprecht meent het te hebben ervaren maar ook bij de mensen die onterecht van zaken worden beschuldigd en de mensen die er dichtbij staan. (Dat laatste heb ik ondervonden). Daarom is het niet slecht om hier bij stil te staan, ook in de hoop dat mensen alerter zijn voor blunderende knoeiende therapeuten allerhande ….. .
Dit is trouwens mijn enige openbare reactie op deze gebeurtenis. Nochtans ben ik gewoonlijk snel met het openlijk delen van meningen. Maar ook ik voel dat het heel moeilijk is om hier over te praten. Het is namelijk not done om zo’n verhalen niet te geloven. Maar het is een meer genuanceerd verhaal met alleen maar slachtoffers en dat wilde ik toch gezegd hebben. Ik hoop dat zij in haar kracht blijft en alles wat ze ervaart verwerkt krijgt. Ik geloof niet dat zij liegt, ik geloof echter ook niet dat dit echt gebeurd is. En dat is een nuance die moeilijk ligt.
Ik snap dat je reageert uit een persoonlijke ervaring, maar dat maakt die van een ander persoon niet minder waar. Het niet-geloven in verdrongen herinneringen is iets wat wetenschappelijk, via peer reviewed onderzoek, kan weerlegd worden.
Maar, mijn frustratie en oproep in dit stuk komt voort uit het op de man spelen van Griet, wat de afgelopen dagen meermaals gebeurde. Dat is ontzettend onrespectvol en raakt enorm veel slachtoffers. Veel meer zelfs dan dat het ooit daders zal raken. Dat is het pijnpunt net voor mij. Het recept van ”We nemen iemand kwetsbaar en halen ze onderuit”.
Hoe kan het toch dat wanneer een slachtoffer zijn of haar verhaal doet er binnen een etmaal iemand klaar staat om die persoon te wijzen op fouten en/of leugens. Wreed pijnlijk. Vertaal dat naar mijn verhaal ivm de huisbrand en je krijgt de mensen die zeiden: “Hadden jullie geen rookmelders?” of “Wij hebben centrale verwarming en geen houtstoof, net daarom.”.
Sterk stuk, Romina. Ik kan mij ook voorstellen dat de combi van Griet en Wannes sowieso goed werkt.
Ik heb gehoord waar het over ging bij Griet in DWDD, maar de fuzz errond heb ik blijkbaar gemist. Misschien omdat ik niet op Twitter zit en ik wonderbaarlijk enkel bevriend ben (blijf) met de juiste mensen op Facebook? Ik ben eigenlijk blij dat ik de fuzz heb gemist. Ik lees met reden geen krantencommentaren en blijkbaar heb ik via andere kanalen dezelfde soort meningspuiers kunnen missen/ontwijken. Alleszins: hoera voor sterke, dappere vrouwen!
Heel mooi, Romina.
Ik vind dat wij niet kunnen oordelen of veroordelen, want we kennen Griet niet.
Het welles-nietes spelletje, het believer-non believer spelletje… daar draait het niet om.
Het draait om respect. Mensen bejegenen met respect. En dat mis ik enorm.
In ieder geval: mooi wat je schrijft. Het raakt me.
Las nu pas je verhaal van toen. Tranen. Daar ook gereageerd, alsnog. Je bent een overlever, en dat is geen talent dat ik mensen toewens om nodig te hebben.
Prachtig.
Geen idee waar die ontkenningsreflex vandaan komt. Maar hij valt me al een lange tijd op. Iets met maakbaarheidsgeloof?
Als het gaat om misbruik en incest is die ontwenningsreflex er altijd geweest.
Ik vind dat op zich wel logisch: het blijft moeilijk om te begrijpen dat een mens in staat is om een ander mens zoiets aan te doen.
@MooisVanMe: sorry, maar op basis van een verhaal in de media kan je écht niet oordelen.
(en waarom in godsnaam moet iedereen altijd oordelen).
Mijn moeder is bijna 40 jaar therapeute geweest van incestslachtoffers. (sinds vorige maand verdiend op pensioen). In héél haar carrière heeft ze maar één keer iemand gehad die loog.
En dat merk je direct, volgens haar. Dus laat professionals maar hun werk doen.
Helaas is de titel therapeut nog steeds niet beschermd, dat is inderdaad een probleem. Maar er zijn wel degelijk hele goede therapeuten in ons land. (het is trouwens een overlevingsmechanisme om een soort van gespleten persoonlijkheid te ontwikkelen om voor jezelf het misbruik weg te duwen, gewoon om overeind te blijven als slachtoffer trouwens, dat gaat hier niet over “verzonnen herinneringen”. Mensen die hier niet in gespecialiseerd zijn en hier niet voor gestudeerd hebben, zouden hier gewoon geen uitspraken over mogen doen.)
Het moet ontzettend pijnlijk zijn om valselijk beschuldigd te worden van misbruik, maar de realiteit is dat de verhalen 99% écht zijn.